Η αναμονή 3 εκατ. υποψήφιων προσφύγων και μεταναστών στις ακτές της Βόρειας Αφρικής δεν άφηνε πολλά περιθώρια ώστε το κλίμα να είναι καλό στη μεγάλη σύσκεψη που έγινε στο υπουργείο Μετανάστευσης. Ο υπουργός, Θάνος Πλεύρης, με την υφυπουργό, Σέβη Βολουδάκη, συναντήθηκαν με τον υπουργό Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και βουλευτή Ρεθύμνου, Γιάννη Κεφαλογιάννη, τον περιφερειάρχη Κρήτης, Σταύρο Αρναουτάκη, και τον πρόεδρο της ΠΕΔ Κρήτης και δήμαρχο Ρεθύμνου, Γιώργο Μαρινάκη, προσπαθώντας να λύσουν τον γρίφο.

Το βασικό θέμα που απασχόλησε τη σύσκεψη ήταν η ανάγκη δημιουργίας μόνιμης κλειστής δομής προσωρινής κράτησης στην Κρήτη, προκειμένου να αποσυμφορηθεί το νησί, το οποίο τους τελευταίους μήνες δέχεται μια άνευ προηγουμένου πίεση από τις ροές μεταναστών που ξεκινούν κυρίως από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής. Οπως έγινε σαφές, η απόφαση για τη δημιουργία μίας και μόνο δομής είναι ειλημμένη, χωρίς να έχει αποφασιστεί ακόμη η ακριβής τοποθεσία. Ολες οι πλευρές έθεσαν με ειλικρίνεια τις ανησυχίες τους και τους προβληματισμούς τους σε πλαίσιο αμοιβαίας κατανόησης της κατάστασης, με κοινή παραδοχή ότι ο χρόνος πιέζει και ότι απαιτείται άμεση και οργανωμένη διαχείριση της κρίσης.

Στοιχεία

Τα στατιστικά στοιχεία των τελευταίων ημερών είναι αποκαλυπτικά. Μόνο το διάστημα από τις 4 Ιουλίου έως την Πέμπτη 10 Ιουλίου οι Λιμενικές Αρχές έχουν καταγράψει 29 περιστατικά διασώσεων και αποβιβάσεων στην Κρήτη, με συνολικά 2.627 άτομα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε μία μόλις εβδομάδα οι αφίξεις ξεπέρασαν το σύνολο ολόκληρων μηνών στο παρελθόν, ενώ μόνο την Πέμπτη, από τα 507 άτομα που εισήλθαν παράνομα στη χώρα, οι 495 ήταν άνδρες και μόλις 16 γυναίκες.

Ο συνολικός αριθμός των αφίξεων στην Κρήτη από την αρχή του έτους έχει ήδη ξεπεράσει τις 10.000, όσες ήταν όλες οι αφίξεις του 2024. Μάλιστα, σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, ο ρυθμός των αφίξεων το τελευταίο διάστημα έχει φτάσει σε επίπεδα-ρεκόρ, με πάνω από 1.000 άτομα να καταφθάνουν καθημερινά.

Το 2024, από τα παράλια της Βόρειας Αφρικής είχαν φτάσει στη χώρα μας περίπου 4.000 μετανάστες συνολικά. Το 2025, μέσα στους πρώτους επτά μήνες, ο αριθμός έχει ήδη υπερδιπλασιαστεί, ενώ εκτιμάται ότι στα παράλια της Λιβύης περιμένουν ακόμα περίπου 3 εκατομμύρια άνθρωποι, προσβλέποντας στην Ευρώπη.

Η δραματική αύξηση των ροών αποδίδεται αφενός στην επιδείνωση των συνθηκών στις χώρες προέλευσης, αφετέρου στη δραστηριοποίηση νέων δικτύων διακινητών που χρησιμοποιούν την Κρήτη ως πύλη, εκμεταλλευόμενοι τη γεωγραφική της θέση και τα «κενά» που εντοπίζονται στο σύστημα φύλαξης.

Ανησυχία

Η επιλογή να δημιουργηθεί μία μόνιμη κλειστή δομή στην Κρήτη γίνεται σε περίοδο που οι τοπικές κοινωνίες βρίσκονται σε αναβρασμό, με ανησυχίες για τον τουρισμό, την ασφάλεια και τη συνοχή των κοινοτήτων. Δεν είναι η πρώτη φορά που μια τέτοια συζήτηση φέρνει αντιδράσεις.

Οι μνήμες από το 2019 είναι νωπές. Τότε, η απόφαση για δημιουργία κλειστών δομών στα νησιά του Βορείου Αιγαίου είχε προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις. Κάτοικοι της Λέσβου, της Χίου και της Σάμου είχαν βγει στους δρόμους, είχαν συγκρουστεί με δυνάμεις των ΜΑΤ, καταγγέλλοντας ότι μετατρέπονται τα νησιά τους σε «φυλακές ψυχών». Η εικόνα από τις κινητοποιήσεις εκείνης της περιόδου ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο.

Σήμερα, ωστόσο, ακόμη και οι πιο σκεπτικιστές παραδέχονται ότι οι κλειστές δομές αποδείχτηκαν η μόνη ρεαλιστική λύση για την αποσυμφόρηση των τοπικών κοινωνιών και την καλύτερη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Η εικόνα στα ΚΥΤ Λέσβου, Σάμου, Χίου και Λέρου είναι πλέον εντελώς διαφορετική: οι πληρότητες είναι ελεγχόμενες και οι συνθήκες διαβίωσης βελτιωμένες. Στη Σάμο, για παράδειγμα, η δομή λειτουργεί στο 80% της δυναμικότητάς της, ενώ στη Λέρο και στην Κω κυμαίνεται στο 40-45%.

Οπως δήλωσε υψηλόβαθμος αξιωματούχος του υπουργείου, «τα κλειστά κέντρα, αν και αρχικά πολεμήθηκαν, επέτρεψαν να γνωρίζουμε ποιος είναι πού, να μπορούμε να αποτρέψουμε ανεξέλεγκτες κινήσεις και να δίνουμε λύσεις με αξιοπρέπεια».

Δεν πρέπει να χαθεί άλλος χρόνος

Η Κρήτη σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον ίδιο προβληματισμό που έζησαν τα νησιά του Β. Αιγαίου πριν από πέντε χρόνια. Η τοπική κοινωνία ανησυχεί, αλλά η πολιτική ηγεσία φαίνεται αποφασισμένη να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Οπως ανέφεραν κυβερνητικές πηγές μετά τη συνάντηση της Παρασκευής, το ζητούμενο δεν είναι μόνο να βρεθεί το κατάλληλο οικόπεδο, αλλά και να προχωρήσει άμεσα η κατασκευή, ώστε να σταλεί και το μήνυμα πως υπάρχουν σχέδιο και αποφασιστικότητα.

Πηγές του Λιμενικού επισημαίνουν ότι η πίεση είναι πρωτοφανής και ότι ήδη οι άνδρες και οι γυναίκες του Σώματος εργάζονται στα όριά τους. Η ροή από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής έχει καταστήσει την Κρήτη βασική πύλη εισόδου και τα περιθώρια για αυτοσχεδιασμούς έχουν εξαντληθεί.

Η επιλογή μίας και μόνο μόνιμης δομής, σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, συνιστά και συμβολική και ουσιαστική απόφαση: να αποφευχθεί ο κατακερματισμός, να ελεγχθούν καλύτερα οι αφίξεις και να διασφαλιστεί η συνεργασία με τις τοπικές αρχές.

Προσεχές διάστημα

Το επόμενο διάστημα αναμένεται να ανακοινωθούν οι τοποθεσίες που εξετάζονται για τη δημιουργία της δομής. Το υπουργείο επιμένει πως η χωροθέτηση θα γίνει με κριτήριο την ασφάλεια, τη λειτουργικότητα και τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Οι κάτοικοι, όπως και στο Βόρειο Αιγαίο το 2019, καλούνται να σταθούν απέναντι στις εξελίξεις με ψυχραιμία και ρεαλισμό.

Το μεγάλο στοίχημα είναι να μη χαθεί άλλος χρόνος. Η Κρήτη, όπως δείχνουν τα στοιχεία, σηκώνει ήδη δυσανάλογο βάρος. Ο χειρισμός των επόμενων μηνών θα δείξει αν το μάθημα του Β. Αιγαίου έχει εμπεδωθεί. Μέχρι τότε, οι βάρκες συνεχίζουν να φτάνουν, οι αριθμοί ανεβαίνουν και οι προκλήσεις πολλαπλασιάζονται.

ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΕΣ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ

(πρώτο 5μηνο 2025 – Τop10)

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΙΣ ΔΟΜΕΣ ΤΟΥ Β. ΑΙΓΑΙΟΥ